Als uitgangspunt voor de stadsgewestelijke indeling van Nederland zijn alle stedelijke centra en agglomeraties opgenomen en van tenminste 50.000 inwoners en 20.000 arbeidsplaatsen. In 1985 telde Nederland 36 van dergelijke centra, naast 11 centra die wel 50.000 inwoners maar geen 20.000 arbeidsplaatsen telden. Steden met dergelijke aantallen inwoners en arbeidsplaatsen fungeren in de regel als regionale arbeids- en woningmarkt; bovendien zijn het regionale verzorgingscentra. Een omringende gemeente is tot stadsgewest van zo'n stad gerekend., als ten eerste tenminste 15 % van de plaatselijke beroepsbevolking (volgens de Volkstelling 1971) in de centrale stad werkzaam is en, ten tweede, als die gemeente intensieve migratierelaties met de centrale stad onderhoudt. Voldoet een gemeente niet aan deze criteria, dan is ze tot het extra-urbane gebied gerekend. Het bovengenoemde criterium van 15 % wordt in Nederland en daarbuiten vrij algemeen voor dit doel gehanteerd, maar is vrij willekeurig bepaald. Zou men een ander criterium toepassen (bijvoorbeeld 10 %), dan vallen uiteraard meer gemeenten in de stadsgewestelijke invloedssfeer. Sommige stadsgewestelijke centra strekken hun invloedssfeer als middelpunt van woon-werkverkeer en van regionale migratie ook uit over andere stadsgewesten in hun omgeving. Deze stadsgewesten, bijvoorbeeld in Twente, in Zuidoost-Gelderland en vooral in de Randstad raken daardoor met elkaar vervlochten (samengestelde stadsgewesten). De Randstad bestaat in feite uit een ingewikkeld complex van stadsgewesten, die in een noord- en een zuidvleugel uiteenvallen. De kaart toont enkele kleine enclaves van extra-urbane gebieden nabij de provinciegrenzen van Zuid-Holland met Noord-Holland en Utrecht. Deze enclaves van enkele gemeenten die met geen enkel stadsgewestelijk centrum intensieve betrekkingen onderhouden, markeren de scheiding van de Randstad in twee delen.

Atlas van Nederland